Sultan 1. Ahmet, 14.Osmanlı Padişahı olmasından, 14 yaşında tahta geçmesinden, 14 yıl padişahlık yapmasından dolayı; 14’lü Padişah olarak da bilinmektedir. Ağabeyi Şehzade Mahmut'un isyan ettiği için öldürülmesinden sonra, Sultan Ahmet'e taht yolu açılmıştır. Babası Sultan 3. Mehmet'in vefatı ile de 1. Ahmet unvanı ile tahta çıkmıştır.

Devrindeki en ilginç olaylardan birisi, Sadrazamı Derviş Paşa'yı bıçaklayarak öldürmesidir. Derviş Paşa, Devşirmelikten yetişerek, Sadrazamlığa kadar yükselmiştir. Bu makama gelinceye kadar, türlü entrikalar çevirerek, Sultan 1. Ahmet'in kendisine güven duymasını sağlamayı başarmıştır. Osmanlı Devleti o dönemde büyük sıkıntılar yaşamaktadır. Dışarıda, Avusturya ve İran’a karşı yürütülen savaşlar başarısızlıkla sonuçlanmakta, içeride ise Celali isyanları devleti bir hayli uğraştırmaktadır.

Lala Mehmet Paşa'nın kederinden ölümü

Sadrazam Lala Mehmet Paşa, bu dönemde Sadrazam olarak, sıkıntılara çareler üretmeye başlamıştır. Yaptığı icraatlar ile içeride ve dışarıda başarılı sonuçlar almaya başlamıştır. Aynı dönemde Derviş Paşa ise Kaptan-ı Deryalığa yükselmiş ve hedefi olan Sadrazamlığa yükselmek için, rakibini Sultan 1. Ahmet'in gözünden düşürme hususunda elinden geleni yapmıştır. Nihayetinde bu entrikalar sonucunda Sultan 1. Ahmet ile arası açılan Lala Mehmet Paşa, kederinden ölmüştür.

Devşirme Derviş Paşa'nın entrikaları

Derviş Paşa, Sadrazam olduktan sonra, Devlet kademesinde bulunan herkesi korkutarak güç kazandığını düşünse de bir hayli düşman kazanmıştır. Ordunun başına Deli Ferhat lakaplı birisini atayarak şimşekleri daha fazla üzerine çekmiştir. Sefere giden ordunun halkı rahatsız etmesini sıradan bir olay olarak görmüş ve ordusundaki başıbozukları halka karşı korumuştur. Bu olay saraya kadar şikayet konusu olmuşsa da Derviş Paşa olayların üzerini kapatmıştır. Derviş Paşa, başkentte Sultan 1. Ahmet'i tamamen etkisi altında tutmanın rahatlığı ile halktan kendi adına para toplamaya varana kadar bir çok kanunsuz iş yapmaya başlamıştır.

Sultan 1. Ahmet'in Derviş Paşa'yı öldürmesi

Derviş Paşayı sona getiren olay ise, tefecilik yaparak zengin olan bir Yahudi ile ilişkisi olmuştur. Tefeciye kendisine bir saray yapmasını, hiçbir masraftan kaçmamasını emretmiş ve masrafları sarayı teslim ettiğinde ödeyeceğini taahhüt etmiştir. Fakat saray tamamlanıp teslim edildiğinde, tefeciyi tehdit ederek, yapılan masrafları ödememiştir. Yahudi, önceliği canını kurtarmak olarak belirlemiş ve Paşanın yanında borç defterini yırtarak güvenini kazanmayı bilmiştir. Sonrasında, Sadrazam'dan intikamını almak için yaptığı saraydan Sultan 1. Ahmet'in sarayına bir tünel kazdırmış ve bu haberi Padişaha ulaştırmayı başarmıştır. Padişah, Sadrazamının darbe yapacağı haberi kendisine ulaşınca, olayı araştırmış ve tünelin gerçek olduğunu görünce, Derviş Paşanın katli için emir vermiştir. Yapılan plan gereği Derviş Paşa sarayda bir suikast ile öldürülecekti. Padişahın gözleri önünde cereyan eden olayda, askerler Paşaya saldırarak boğmuşlar ve öldüğüne kanaat getirince bırakmışlardı. Fakat ayaklarının kıpırdadığını gören Padişah, sinirlenerek elindeki bıçakla, Paşanın boğazını keserek öldürmüştür.

Sultan 1. Ahmet hakkında kısa kısa...

• Sultan 1. Ahmet, veraset sisteminde değişiklik yaparak hanedan üyelerinin bir süreliğine de olsa öldürülmesinin önüne geçmiştir. Yeni koyduğu yasa ile "hanedanın en büyük şehzadesi Padişah olur" kuralını uygulamaya koymuştur. Kardeşi 1. Mustafa'yı bu yüzden katletmemiştir ve babadan oğula geçen saltanat, ilk defa bir kardeşe devrolunmuştur.
• Devrinde, Devlet işleri ile yakından alakadar olmuş ve başarılı bir siyaset izlemiştir.
• Askerlik, ok atma, kılıç kullanma ve ata binmede bir hayli başarılı olan Sultan Ahmet, ilim adamlarına da gereken ilgiyi göstermiştir.
• Tasavvufla olan bağlantısını ise, Aziz Mahmut Hüdayi’ye olan bağlılığı göstermektedir.
• Yine devrinde bir çok imar faaliyetinde bulunmuştur. En büyük eseri hiç kuşkusuz, Sultan Ahmet Camii'dir.
• Kendisinden sonra üç oğlu Padişah olabilmiş ve eşi Kösem Sultan Devlet yönetiminde bir hayli etkili olmuştur.
• Yirmi sekiz yaşında tifüs hastalığı sonucunda vefat eden Sultan 1. Ahmet'in türbesi, Sultan Ahmet Camii'nin bahçesinde bulunmaktadı

Mustafa Atak