Az önce Zaman Gazetesi'nde bir haber gördüm. Habere göre Yale Üniversitesi'nde görevli davranışsal ekonomi uzmanı olan Prof. Keith Chen'e göre konuşulan dilin gramer yapısı, para biriktirmeyi etkileyen faktörler arasında yer alıyor. Bildiğiniz üzere İngilizce'de gelecek zaman kipleri "will" ve "going to" ile ifade ediliyor. Fakat kendi dilimizden örnek vermek gerekirse, gelecek zaman yerine geniş zaman kipini kullandığımız da oluyor, şimdiki zaman kipini de...

Chen'e araştırması; gramer yapısında gelecek zaman için ayrı kip kullanan kişiler içim "şimdiki kendin" ile "para biriktiren kendin" yani "gelecek zamandaki kendin" arasında fark var. Bu ne demek? Kullanılan dilde şimdiki zaman kipi ile gelecek zaman kipinin farklı olması, para biriktirecek kişi ile şimdiki zamanda yaşayan kişinin ayrı şahıslar olarak düşünülmesini tetiklediğinden; benzer gramer yapısına sahip dilleri kullanan kişilerin para biriktirme konusunda daha isteksiz davranmalarına sebep oluyor.

Gelecek zamanı ifade ederken geniş zaman kipini kullananlar ise şimdiki şahısları ile gelecek zamanki, yani para biriktiren zamanki, şahısları arasında bir ayrım görmediğinden, para biriktirme konusunda daha istekli davranıyor. Yani para biriktirmeyi etkileyen faktörler arasında dilin gramer yapısının yeri son derece büyük.

İngilizce gibi dillerde gelecek zaman için ayrı kipler kullanılmasının nedeni ise "Güçlü gelecek zamanlı referans diller" kapsamında bulunması. Bizim dilimiz de sanırım "Zayıf gelecek zaman referanslı diller" arasında yer alıyor. Çünkü gelecek zamanı ifade ederken geniş zaman kipi kullandığımız çok olur. Hatta "zaman kayması" diye ayrı ve özel bi' yeri de vardır bu durumun dil bilgisi derslerinde =)

Yalnız Chen'in araştırmasının sağlam dayanakları var. 9 ülkeden deneklerin katıldığı bir araştırma yapmış. Kontrollü deney yapmış yani adam... Maddi gelirleri, eğitim seviyeleri, dinleri ve diğer belirleyici faktörleri elemine etmek için aynı olan kişilerden grup oluşturmuş. Bunlar arasındaki tek fark, konuştukları dillerin gramer yapılarıymış. Araştırmasında, kullandıkları dilin şimdiki zaman ve gelecek zamandaki şahıs ayrımının, para biriktirme konusunda inanılması güç bir şekilde etkili olduğunu tespit etmiş.

Açıkçası olay bana mantıklı geldi. Zaten bu İngilizler, Amerikalılar parayı çar çur edip aburcubura harcamayı seven millet... Neyse en azından savurganlıklarına bi' kılıf bulmuş oldu adamlar. O değil de bizim savurganlığımızın sebebi ne acaba... :) Fikri olan?