Sultan 1. Ahmet'in oğlu ve  Osmanlı Padişahlarından biri olan 2. Osman daha çok Genç Osman ismiyle bilinmektedir. Babasının vefatından sonra Osmanlı geleneğine göre Genç Osman'ın tahta geçmesi gerekirken yerine amcası 1.Mustafa getirildi. Akli dengesi yerinde olmayan 1. Mustafa'nın neden tercih edildiği tam bir muammadır. Daha önceleri babadan oğla geçen saltanat ilk kez 1. Mustafa'nın tahta geçirilmesi ile bozulmuş oldu. Tercih sebebinin Kösem Sultan'ın hükmedebileceği birisini tahta geçirme düşüncesinde olduğu iddia edilmektedir. Sultan Ahmet'in vefatından sonra gücünü kaybetmek istemeyen Kösem Sultan'ın, akli dengesi bozuk olan birisini tahta geçirerek hem yönetimde etkili olma hem de kendi oğullarına taht için uygun zemin hazırlama düşüncesinin etkili olduğu düşünülmektedir. 1. Mustafa'nın saltanatı ancak üç ay sürebildi. Sultanın dengesiz hareketleri çok fazla zaman geçmeden herkes tarafından aşikar olunca, Şeyhülislam'dan alınan fetva ile tahttan indirilerek henüz on dört yaşında olan Genç Osman tahta geçirildi.

Genç Osman'ın Evliliği ve Reformları

Genç Osman, tahta geçtiğinde bir çok sorun kendisini beklemekte idi. Yeniçeriler başta olmak üzere saray, ilmiye ve devletin diğer kurumlarında bozulmalar mevcuttu. Bu kurumları yeniden düzenlemek için yaptığı hamlelere yeterli desteği bulamadı. Yaptığı reformlara sürekli muhalefet ediliyordu. Yavuz Sultan Selim'den itibaren Padişahların yabancı kadınlarla evlenme geleneğini terk etti. Şeyhülislam Esad Efendi'nin kızı ile evlendi. Halk içerisinden birisi ile evlilik yapmasının nedeni, devlet düzeninin bozulmasında saraya giren bu yabancı uyruklu kadınların sorumlu olduğu düşüncesi yatıyordu. Tabi ki bu evliliğine karşı da oldukça muhalefet edildi. Muhalifler, saraya halk içerisinden girecek Hatunlar vesilesi ile saraya akraba olacak yeni bir zümre doğacağını öne sürseler de Onu fikrinden vazgeçiremediler.

Yeniçerilerden suç işleyenleri cezalandırmaya başlaması ile Yeniçeri ağaları da muhalefet tarafına geçmiş oldu. Bu hamleleri yaparken acele etmesinde hocası Ömer Efendi oldukça etkili idi. Reformları yaparken acele etmemesi gerekirken hocası Ömer Efendinin etkisinde kalarak çok aceleci davrandı. Genç Osman zeka ve kabiliyet açısından son derece yetenekli olmasına rağmen en büyük eksikliği genç olması ve tecrübesizliği idi. O bu meselelerle uğraşırken Osmanlı Devleti'nin Lehistan ile arası açıldı ve sefere çıkıldı.

Genç Osman, Lehistan Seferi ve Yeniçerileri Kaldırma Planları

Genç Osman'ın Lehistan seferi sırasında orduda gördüğü disiplinsizlik sabrını taşıran son damla oldu. Sefere giderken ara ara sayım yaptırarak kaçakları tespit etmek istemesi Yeniçerilerin Padişaha karşı tamamen cephe almasına neden oldu. Bu şartlarda savaşa giren Osmanlı Devleti, ordunun isteksizliği yüzünden sonuca bir türlü ulaşamadı. Lehistan tarafından beklenmedik bir anda gelen barış teklifi mecburen kabul edildi. Savaş kazanılabilecek noktada iken yıllık ödenecek bir vergi karşılığında barış yapıldı.

Genç Osman, daha fazla beklemenin anlamsız olduğuna karar vererek Yeniçeri Ocağını kaldırmak için planlar üretmeye başladı. İlk olarak Lübnan'da çıkan bir isyanı bastırmak için bizzat ordunun başında gitmek istedi. Bu isteğine başta Sadrazam ve vezirleri olmak üzere herkes karşı çıktı. Sıradan bir isyanın bastırılmasına Padişahın gitmesinin Devleti küçük düşüreceğini öne sürdüler. Genç Osman'ın niyeti İstanbul'dan ayrılarak Anadolu, Suriye ve Mısır'dan asker toplayarak yeni bir ordu oluşturmaktı. Bu yeni ordu ile İstanbul'a gelerek Yeniçeri Ocağını tamamen ortadan kaldırmayı planlıyordu. Lübnan'a gitmesi engellenince bu kez planını uygulamak için Hacca gideceğini duyurdu. Fakat Padişahın planı artık herkes tarafından duyulmuştu. Yine şiddetli itirazlar geldi Hacca gitmemesi konusunda. Genç Osman bu seferki planından geri adım atmadı. Hac için bütün hazırlıklar yapıldı. Yanına beş yüz kadar Yeniçeri alıp yolculuğa çıkacağı gün, Kösem Sultan ve Yeniçeri ağalarının kışkırtması ile isyan patlak verdi.

Genç Osman Dönemindeki İsyanı

Padişah, başkentinde o kadar desteksiz kalmıştı ki Topkapı sarayını basan isyancılar hiç bir zorlukla karşılaşmadılar. Padişaha fikri olarak tesir ettiğine inandıkları herkesi öldürdüler. Genç Osman ise denize düşen yılana sarılır misali Yeniçeri Ağalarına son bir umutla sığındı. Yeniçeri ağalarına sığındığını kısa zamanda öğrenen isyancılar, ağalarına dahi zor kullanarak Genç Osman'ı ellerinden aldılar. Bir Padişahı bırakın sıradan bir insana bile yapılmayacak bir rezillikle merkep üzerinde başı açık bir şekilde, türlü tacizlerle Orta camiye götürdüler. Ne yaptığını ve bundan sonra ne yapacağını bilmeyen zihinleri uyuşmuş kalabalığa bir ara hitap ederek isyandan vazgeçirmeye çalışsa da muvaffak olamadı.

Kösem Sultan'ın Kışkırtmaları ve 1. Mustafa'nın Tahta Çıkması

Kendi halinden ibret almalarını, dün Padişahken bugün başı açık, uyuz bir merkep üzerinde gezdirildiğini, dünyanın fani olduğunu, hatalarını anladığını, bundan sonra daha aklı selim hareket edeceğini ve isyan eden kimseye ceza vermeyeceğini söyledi. Bu konuşması ile asker ikna olmaya yakın bir noktaya gelmişken, Kösem Sultan'ın hamlesi geldi. "Siz bunun ne yılan olduğunu bilmezsiniz. Eğer şimdi bırakırsanız hepinizi öldürür" diye Yeniçerileri yeniden kışkırttı. İsyancı kalabalığın aklının karıştığı bu noktada gür bir ses yükseldi. "Sultan Mustafa'yı isteriiiz!" Bu sese bir anda bütün grup eşlik etmeye başladı. Ne yaptıklarının hala bilincinde olmayan grup saraydan devrik Padişahı zar zor çıkararak tahta geçirdiler. Padişah her şeyden korkuyor, ancak iki cariyesinin ellerinden tutarak kendine gelmeye çalışıyordu. Kendisine yeniden tahta geçirildiğini anlatmaya çalışıyorlar fakat anlatamıyorlardı. İşte bu ruh halindeki 1.Mustafa ikinci kez tahta getirildi.

Genç Osman'ın Şehit Edilmesi

Genç Osman'ın tahttan indirilmesi isyancılar için yeterli bir sonuçtu. Padişahın öldürülmemesi teminatı ile Yedikule Zindanları'na hapsedilmesini kabul ettiler. Fakat isyanın ele başları Genç Osman yaşadığı müddetçe rahat nefes alamayacaklarını biliyorlardı. Zindanda tam sekiz kişi Onu öldürmek için var güçleri ile saldırdılar. Son derece kuvvetli olan Genç Osman uzun müddet sekiz kişi ile mücadele etmesine rağmen nihayetinde şehit edildi. Öldürdükten sonra cesedine bile işkence etmekten çekinmediler.

Genç Osman'ı katledenleri kimse affetmedi. Bütün halk fiili olarak bir şey yapamasalar da her daim lanetlediler. Onu öldürmekle artık kimsenin kendilerini rahatsız etmeyeceklerini düşünüyorlardı. Fakat tepelerine inecek yumruğun gelmesi çok yakındı. 1. Mustafa'nın ikinci saltanatı ancak bir yıl sürdü. Yeniçerilere ve başı bozuklara haddini bildirecek 4. Murad tahta geçti...

Mustafa Atak 20/03/2013 Ankara