Sultan 1. Ahmet ve Kösem Sultanın oğlu, Genç Osman’ın kardeşi olan 4. Murat, on bir yaşında Padişah olmuştur. Bu kadar küçük yaşta Padişah olmasının nedeni Genç Osman’ın şehit edilmesi ve 1. Mustafa’nın ikinci kez tahttan indirilmesidir. Hanedanda daha büyük birisi olmadığı için tahta getirilmiştir. Bu küçük yaşına rağmen oldukça önemli olaylara tanıklık etmiştir. Amcasının iki kez tahttan indirilmesini, Genç Osman’ın şehit edilmesini ve devlet düzenini bozan aksaklıkları iyi etüt etmiştir.

Sultan 4. Murat'ın ilk icraatları

Kimileri tarafından kanlı Padişah ya da akıl sağlığı bozuk birisi olarak nitelendirilse de yaptığı icraatların arka planını iyi değerlendirmek gerekmektedir. 4. Murat’ı sert olmaya ve yasaklar koymaya iten nedenler olmuştur. Saray, ulema, ordu ve annesi Kösem Sultan'ın devlete verdiği zararlar göz önüne alındığında icraatlarında ne kadar haklı olduğunu görüyoruz.

Yaşı küçük olduğu için saltanat naibi olarak annesi Kösem Sultan'ın tayin edilmesi ile olayları daha iyi gözlemleme şansını yakalamıştır. Kösem Sultan ve gücü elinde tutan ağalar, oluşan iktidar boşluğundan faydalanarak her türlü başı bozukluğu göstermişlerdir. Onların yaptığı bütün icraatları tek tek beynine kazımış ve acele etmeden gücü eline geçireceği güne kadar sabırla beklemesini bilmiştir. Nihayet yedi yıllık beklemenin ardından yaşı on sekize geldiğinde projelerini hayata geçirmeye başlamıştır.

Sultan 4. Murat'ın Kösem Sultan'ı göndermesi

İlk icraat olarak Kösem Sultan'ı etkisiz hale getirip, hareme göndermiştir. Arkasından Kösem Sultan taraftarı ağalarla çetin bir mücadelenin içerisine girmiştir. Devlet içerisinde nüfuzları kırılmaya başlayan ağalar Yeniçerileri ayaklandırıp saray kapısına dayandıklarında kılıcını çekip karşılarına çıkma cesaretini göstermiştir. Daha önce her istediklerini almaya alışan Yeniçeriler, karşılarına tek başına çıkıp meydan okuyan Padişahın sıradan birisi olmadığını anlamışlardır. 4. Murat,hafızasında yıllarca biriktirdiği kişileri tek tek cezalandırarak Devletin rahat bir nefes almasını sağlamıştır. Öyle ki Şeyhülislam, Padişahın Yeniçerilerden bazılarını yargısız infaz etmesini eleştirdiğinde, infaz edilenlerin isimlerini ve işledikleri suçların listesini sunabilmiştir. Genç Osman’ı şehit eden kişilere uyguladığı cezalar ve suç işleyenlere karşı tavizsiz tavırları, ağalar dahil olmak üzere herkesi sindirmiştir.

Sultan 4. Murat'ın Eleştirilen Yanları ve Fiziksel Özellikleri

4. Murat’ı aşırı sert olmakla, eli her daim kılıcında olmakla itham edenler hatta "kanlı Padişah" diye yakıştırmada bulunanlar, Genç Osman hadisesini anlamadan yorum yapmaktadırlar. Uyguladığı politikalarla yaygın bir hale gelen rüşvetin önüne geçebilmiş, Yeniçerileri kışlaya tekrar göndererek savaşabilir duruma getirmiştir. Devlet iç meseleleri ile uğraşırken elden çıkan Bağdat’ı tekrar fethetmiştir. Kanuni Sultan Süleyman’dan sonra askerle beraber savaşa çıkan son Padişah da yine 4. Murat’tır. En çok eleştirilen icraatlarından birisi ise içki ve tütün yasağıdır. Bu yasağa götüren sebep ise İstanbul’da büyük bir yangının çıkması olmuştur. Padişahın bizzat müdahale ettiği yangında İstanbul büyük zarar görmüştür. Bu yangının nasıl çıktığını araştırdıklarında tütün içen sarhoş Yeniçerilerin çıkardıklarını öğrenirler. Bunun üzerine sert bir şekilde bu yasağı getirir.

Fiziki olarak da çok güçlü olan 4. Murat’ın altmış kilogramlık bir gürzü tek eli ile kullanabildiği, odasına girerek suikast yapmaya teşebbüs eden dört kişiyi tek başına öldürdüğü ve daha bir çok meziyetleri rivayet edilmektedir. Yirmi sekiz yaşında vefat eden 4. Murat’tın sanıldığı gibi içki yüzünden değil, aileden miras olan Nikris hastalığından öldüğü kanaati günümüzde yaygın bir şekilde kabul görmektedir. Arkasından Onun kadar üstün biri gelmediğinden Devlette eski bozukluklar nüksetmiştir.

4. Murat’ın eleştirilebilecek tarafı elinde Yeniçerileri ıslah edebilecek imkan varken sadece korkutmakla yetinmesi ve İbrahim dışındaki şehzadeleri öldürterek kendisinden sonra deli bir Padişahın gelmesine sebep olmasıdır. Yanlışları ve doğruları ile 4. Murat hayranlık duyulabilecek bir Padişah olmuştur…

MUSTAFA ATAK