Sosyal Ağlar “Doğrulanmış İçerikler” ile bir çok şeyi değiştirebilir!

Son zamanlarda Sosyal Medya’nın geleneksel medyadan çaldığı, geniş kitlelere ulaşabilme ve manipülasyon gücüne çok fazla tanıklık eder olduk.

Manipülasyon, yönlendirmek, etki altına almak, insanları istenildiği şekilde düşünmeye sevketmek anlamında kullanılan bir kavram.

Geleneksel, yani yazılı ve görsel basın (Gazete, Dergi, Televizyon), olayların bu kanallar vasıtasıyla insanlara haber olarak duyurulduğu ve bu yolla iletişim kurulan bir ortamdı. Bu yayın organları tek yönlü bir iletişim sürdüren yani bir nevi propaganda yapan ve gerek yayınlanan içeriğin, gerekse yapılan reklam ve duyurularının tam olarak hangi kitleye, nasıl ulaştığını ve bu çalışmaların sonuçlarını ölçümleyemeyip, sonuçlarını analiz edemeyen bir yapıdaydı.

Yeni Medya yani sosyal medya; gelişen bilgisayar, Internet ve mobil teknolojisi ile ortaya çıkan, kullanıcıların zamandan ve mekandan bağımsız bir şekilde interaktif olarak etkileşimde bulundukları sanal medya ortamı olarak ortaya çıktı. Geleneksel medya dediğimiz, yazılı ve görsel basında yani gazete, televizyon, dergi ve diğer araçlarda, iletişim tek yönlüyken, yeni medya araçlarında hedef kitle ile karşılıklı etkileşim mevcut hale geldi. Bu durum bilginin ya da haberin yeni medyada geleneksel medyadan daha fazla manipülasyona uğraması sonucunu doğurdu.

“Yeni” olarak belirttiğimiz kavram mesaj değil, ortamdır. Bu yeni ortamda Zaman ve mekân sınırlaması olmadan (mobil tabanlı), paylaşımın, tartışmanın esas olduğu bir iletişim kurarsınız. İnsanlara yardım eder, yardım alır, insanların sorularına cevap verir ve kendi sorularınızı sorarsınız. Tabi bu zahmetsiz, masrafsız, hızlı ve kolay kurulan iletişim zamanla insanların dikkatini çeker oldu. Sosyal medya kitleleşmeye başladı. Kitlelerin büyük çoğunluğu haberi, bilgiyi ; geleneksel medya araçları (Gazete, Dergi, Televizyon) yerine sosyal medyadan almayı tercih etti. Tabi böyle olunca toplumsal karışıklık gerçekleştirmeyi hedefleyenler ve hatta bu durumdan maddi kazanç elde etmek isteyenler ortaya çıktı. En çok kullanılan sosyal medya platformlarından olan Facebook’da bazı 'Troll' hesap olarak nitelendirilen hesaplar ya da sayfalar tarafından yalan, yanlış ya da dezenformasyona uğramış bilgiler geniş halk kitlelerine yayılmaya başladı.

Örneğin: Geçtiğimiz yılın yaz ayında Facebook’da ortaya çıkan ‘’Eskişehir’deki gariban inşaat işçisi’’ haberi kitleleri olumsuz yönde etkiledi. Haberde; Suriye’deki iç savaşta yaşanmış bir olaydan alınan, yüzünün ve vücudunun büyük kısmı kanlar içerisinde kalan yaşlı bir adamın fotoğrafı paylaşıldı. O haberin içeriğinde ise fotoğraftaki adamın

Eskişehir’de gariban bir inşaat işçisi olduğu ve halkın onu kürt olduğu için linç edip o hale soktuğu yazıldı. Yapılan bu manipülasyonun amacı belliki manipülasyonun hedefi olan kitleyi ayaklandırıp, ırk ayrımı yapmalarına neden olup toplumsal gerilimi arttırmaktı. Bu doğru olmayan haber ilgi çekici bir haber olacağından, habere tıklayan kişi sayısına göre maddi gelir elde edilecekti. 

Bu ve buna benzer bir çok bilgi ve haber gün geçtikçe artmakta. O yüzden sosyal medya kullanırken ilgilendiğimiz içeriklerin güvenilir kaynaklardan paylaşılmış olması ve doğru içerikler olması önem arz etmektedir. Kullanıcılar, gördüğü bir haberi doğruluğunu kontrol etmeden, araştırmadan paylaşmamalıdırlar. Böylelikle de bilgi kirliliğinin ortaya çıkmasına engel olunmuş olur ve etik sorunlarla karşılaşılmaz.

Bu ve buna benzer durumlar karşısında ne yapılmalı?

Biliyoruz ki artık birçok sosyal medya platformunda doğrulanmış profiller, hesaplar var. Peki Doğrulanmış hesap nedir ?

Bazı tanınmış kişiler ve yüksek sayıda takipçisi olan sayfalar (ör. ünlüler, sporcular, gazeteciler, hükümet görevlileri, popüler markalar ve işletmeler), uygulama tarafından (Facebook,Twitter,İnstagram gibi) özgün kimlikli oldukları yönünde doğrulanır. Bunların adlarının yanlarında mavi bir tik işareti (✓) vardır. Bu işaret aslında uygulama kullanıcılarına güven verir diyebiliriz. Hesapların gerçek hesap olduğunun doğrulanması bu hesaplardaki bilgilerin, genellikle haberlerin de gerçek olduğunun doğrulanmasıdır aslında. 

Burada atabileceğimiz bazı adımlara şöyle bakabiliriz:

Sosyal medyadaki “Doğrulanmış hesap’’ gibi bir doğrulama mekanizması haberlere, fotoğraflara ve bilgilere de uygulanabilir. Böylelikle Sosyal Medya Manipülasyonlarının çoğu engellenebilir. Bunun yanında sosyal medyadaki dezenformasyon içeren yalan haberlerin, manipüle edilmiş fotoğrafların yanına kullanıcılardan gelen geri bildirimlerle o bilginin yalan olduğuna dair bir simge eklenebilir. Peki kendisini haber kategorisinde konumlayarak radikal bir adım atan Twitter bu hamle için hazır mı ?

TUNA ÇİÇEK / [email protected]